Ηνίοχος (Λατινικά: Auriga, συντομογραφία: Aur) είναι αστερισμός που σημειώθηκε πρώτη φορά στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Συνορεύει με τους αστερισμούς Καμηλοπάρδαλη, Περσέα, Ταύρο, Διδύμους και Λύγκα. Βρίσκεται ολόκληρος στο βόρειο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας. Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα, είναι ορατός ολόκληρος από την Ελλάδα, τις χειμωνιάτικες νύχτες
Ηνίοχος σημαίνει αυτός που κρατά τα ηνία (γκέμια). Οι γραφές Ηνίοχος και Ενίοχος μεταγράφηκαν από τους Ρωμαίους ως Heniochus και μεταφράσθηκαν ως Auriga. Στην αρχαιότητα ο Ηνίοχος προσωποποιήθηκε ως ο Ερεχθεύς ή Εριχθόνιος, γιος του Ηφαίστου και της Αθηνάς, που έχοντας κληρονομήσει τη χωλότητα του πατέρα του χρειαζόταν κάποιο μέσο μεταφοράς. Αυτό το εξασφάλισε εφευρίσκοντας το άρμα ή άμαξα με 4 άλογα, που το οδηγούσε απλώς κρατώντας τα ηνία των αλόγων. Αυτά τα ονόματα εμφανίζονται μέχρι και τον 17ο αιώνα μ.Χ., με τον Ριτσιόλι να γράφει Erichtonius. Ωστόσο άλλοι είδαν στον αστερισμό αυτό τον Μυρτίλο, τον ηνίοχο του Οινομάου, που πρόδωσε το αφεντικό του εξαιτίας του Πέλοπα. Μετά τον βίαιο θάνατο του Μυρτίλου ο πατέρας του, ο θεός Ερμής, τον μεταμόρφωσε σε αστερισμό. Λιγότεροι υποστήριζαν πως ο αστερισμός προσωποποιούσε τον Κίλλα, τον ηνίοχο του Πέλοπα, ενώ οι Ευριπίδης και Παυσανίας τον ταυτοποιούσαν με τον Ιππόλυτο. Ανεξάρτητα από το πρόσωπο, άλλες ελληνικές ονομασίες για τον Ηνίοχο ήταν: Αρμελάτης, Διφρηλάτης, Ιππηλάτης και Ελάσιππος. Ο Λαλάντ παραθέτει επιπλέον και τα ονόματα Βελλερεφόντης, Φαέθων και Τροχίλος (ίσως από το «τροχαλός», αυτός που τρέχει).
Οι Λατίνοι ποιητές, εκτός από Auriga, ονόμαζαν τον αστερισμό Aurigator, Habenifer και Tenens habenas. Ακόμα, οι Νιγίδιος και Βάρων τον ονόμασαν Arator (ο αροτριών), το ίδιο δηλαδή με τον Βοώτη. Από τον φωτεινότερο αστέρα του πήρε τις περιγραφικές ονομασίες Custos caprarum, Habens capellas, Habens hircum. Ο Άγιος Ισίδωρος της Ισπαλίδος τον ονόμασε Mavors από τον πατέρα του Ρωμύλου, από όπου και το Mafurtius του Πορτογάλου Pedro Nunez που έγινε το Maforte του Bayer.
Ηνίοχος
Όλες οι παρατηρήσεις έχουν γίνει με τηλεσκόπιο 10” , εκτός αν γίνεται άλλη αναφορά σε τηλεσκόπιο μικρότερης ή μεγαλύτερης διαμέτρου.
Οι κατάλογοι είναι γραμμένοι με το εξής σκεπτικό: Στην αρχή περιλαμβάνουν, επιλεκτικά, κάποια άστρα, που χαρακτηρίζουν τον αστερισμό ή είναι ενδιαφέροντα διπλά ή πολλαπλά. Αυτό γίνεται για να εξοικειωθεί ο παρατηρητής με τον αστερισμό και να ελέγξει τις συντεταγμένες στο τηλεσκόπιό του. Στην συνέχεια περιλαμβάνονται τα λαμπρότερα και διασημότερα αντικείμενα του αστερισμού. Τέλος ακολουθούν τα αμυδρότερα έως πολύ δύσκολα αντικείμενα για μεσαίους μέχρι πολύ έμπειρους παρατηρητές. Στο τέλος του καταλόγου γίνεται αναφορά σε αρκετά αντικείμενα, όχι τόσο διάσημα, αλλά που για τον γράφοντα έχουν και αυτά, μεγάλο ενδιαφέρον.
Να τονιστεί ότι κανείς κατάλογος δεν είναι πλήρης και ότι γίνεται προσπάθεια ν’ ανανεώνονται συνεχώς.
Καλές παρατηρήσεις Δημήτρης Μπαλάσης
