Ο Ηρακλής (Λατινικά: Hercules, συντομογραφία: Her) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Βρίσκεται νότια του αστερισμού Δράκοντα και βόρεια του Οφιούχου. Προς Α είναι οι αστερισμοί Λύρα, Αλώπηξ, Βέλος και Αετός, και προς Δ ο Βόρειος Στέφανος και ο Όφις. Ο Ηρακλής συνορεύει επίσης με τον Βοώτη, δηλ. συνολικά συνορεύει με εννέα αστερισμούς. Καταλαμβάνει μεγάλη έκταση στο βόρειο ημισφαίριο του ουρανού.
Είναι αμφιφανής στην Ελλάδα. Ο Ηρακλής διέρχεται εκ του μεσημβρινού γύρω στα μεσάνυκτα στις 20 Απριλίου ή περί τη 10η νυκτερινή της 20ής Μαΐου ή ακόμα την 8η εσπερινή στις 20 Ιουνίου κλπ., οπότε και αναγνωρίζεται εύκολα από τους γύρω του, άλλους αστερισμούς.
Οι αρχαίοι «γραμμοδετούντες» τους αστερισμούς σχημάτιζαν τον ήρωα Ηρακλή «γονυκλινή» υπό τον Δράκοντα και επί της Λερναίας Ύδρας, γι' αυτό και τον αστερισμό αυτό τον αποκαλούσαν επιπρόσθετα «ο εν γόνασι». Πιο συγκεκριμένα, ο Εύδοξος τον αποκαλεί «εν γούνασι», ενώ οι Ίππαρχος και Πτολεμαίος «εν γόνασι(ν)», ο Άρατος «Οκλάζων» (=ο γονατιστός) και «Είδωλον». Μέχρι το τέλος της κλασικής εποχής η ταύτιση της γονατιστής μορφής με τον ήρωα Ηρακλή ήταν περιστασιακή. Ο Ερατοσθένης σημειώνει: «ούτος, φασίν, Ηρακλής εστίν». Φαίνεται ότι η μορφή αυτού του αστερισμού λατρευόταν στην πρώιμη Φοινίκη ως προσωποποίηση του μεγάλου θαλάσσιου θεού Melkarth, γεγονός που σχετίζεται και με μια ελληνορωμαϊκή ταύτιση με τον ομόηχο Μελικέρτη ή Παλαίμονα.
Ηρακλής
Όλες οι παρατηρήσεις έχουν γίνει με τηλεσκόπιο 10” , εκτός αν γίνεται άλλη αναφορά σε τηλεσκόπιο μικρότερης ή μεγαλύτερης διαμέτρου.
Οι κατάλογοι είναι γραμμένοι με το εξής σκεπτικό: Στην αρχή περιλαμβάνουν, επιλεκτικά, κάποια άστρα, που χαρακτηρίζουν τον αστερισμό ή είναι ενδιαφέροντα διπλά ή πολλαπλά. Αυτό γίνεται για να εξοικειωθεί ο παρατηρητής με τον αστερισμό και να ελέγξει τις συντεταγμένες στο τηλεσκόπιό του. Στην συνέχεια περιλαμβάνονται τα λαμπρότερα και διασημότερα αντικείμενα του αστερισμού. Τέλος ακολουθούν τα αμυδρότερα έως πολύ δύσκολα αντικείμενα για μεσαίους μέχρι πολύ έμπειρους παρατηρητές. Στο τέλος του καταλόγου γίνεται αναφορά σε αρκετά αντικείμενα, όχι τόσο διάσημα, αλλά που για τον γράφοντα έχουν και αυτά, μεγάλο ενδιαφέρον.
Να τονιστεί ότι κανείς κατάλογος δεν είναι πλήρης και ότι γίνεται προσπάθεια ν’ ανανεώνονται συνεχώς.
Καλές παρατηρήσεις Δημήτρης Μπαλάσης
