Σκορπιός (Λατινικά: Scorpius, συντομογραφία: Sco) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Αυτός και ο Τοξότης είναι οι δύο νοτιότεροι αστερισμοί του Ζωδιακού Κύκλου. Ο Σκορπιός συνορεύει με επτά αστερισμούς, τους Οφιούχο, Ζυγό, Λύκο, Γνώμονα, Βωμό, Νότιο Στέφανο και Τοξότη. Παρότι βρίσκεται ολόκληρος στο νότιο ημισφαίριο της ουράνιας σφαίρας, είναι ορατός στο σύνολό του από την Ελλάδα, αργά τις νύκτες της ανοίξεως και τα καλοκαιρινά βράδια.
Το σωστό επίσημο όνομά του στα ελληνικά είναι Σκορπίος (με τον τόνο στο ι, γενική: «του Σκορπίου»), αφού αυτή είναι η αρχαία ονομασία (όπως λέμε «Λέων» και όχι «Λιοντάρι»). Μόνο ο Άρατος ονομάζει τον αστερισμό Τέρας μέγα και Μεγαθηρίον (το μεγάλο ζώο), ονομασία που μεταβλήθηκε στην έκδοση του 1720 του Bayer σε Μελαθυρίον. Μυθολογικώς αντιπροσωπεύει τον σκορπιό που σκότωσε τον γίγαντα κυνηγό Ωρίωνα, και για τον λόγο αυτό θρυλείται ότι βρίσκεται σε αντίθετο σημείο του ουρανού από τον αστερισμό Ωρίωνα, που ακόμα τον φοβάται. Σε άλλο μύθο ωστόσο αναφέρονται αρκετοί κλασικοί συγγραφείς, που θεωρούν τον Σκορπίο υπαίτιο της καταστροφικής πορείας των αλόγων που έσερναν το άρμα του θεού Ήλιου όταν το οδήγησε ο Φαέθων.
Επί μερικούς (προχριστιανικούς) αιώνες ο Σκορπίος ήταν το μεγαλύτερο ζώδιο, καθώς σχημάτιζε ένα «διπλό αστερισμό» μαζί με τις δαγκάνες του (Χηλαί Σκορπίου). Αργότερα, οι Χηλαί Σκορπίου αποσπάσθηκαν και απετέλεσαν τον γνωστό σημερινό ζωδιακό αστερισμό Ζυγό. Ασφαλώς η μεγάλη έκταση ενός αστερισμού που παριστάνει ένα τόσο μικρό ζώο είναι αναντίστοιχη, και αιτιολογείται ίσως από την αναγκαιότητα να φανεί μεγαλύτερος ο φονέας του μεγάλου Ωρίωνος. Αστρονομικοί συγγραφείς και σχολιαστές μέχρι τη νεότερη εποχή αναφέρουν μερικές φορές τα δύο τμήματα με το συνδυασμένο όνομα Scorpius cum Chelis, ενώ κάποιες αναπαραστάσεις δείχνουν μια ζυγαριά (ζυγό) ανάμεσα στις δαγκάνες του Σκορπιού.
Σκορπιός
Όλες οι παρατηρήσεις έχουν γίνει με τηλεσκόπιο 10” , εκτός αν γίνεται άλλη αναφορά σε τηλεσκόπιο μικρότερης ή μεγαλύτερης διαμέτρου.
Οι κατάλογοι είναι γραμμένοι με το εξής σκεπτικό: Στην αρχή περιλαμβάνουν, επιλεκτικά, κάποια άστρα, που χαρακτηρίζουν τον αστερισμό ή είναι ενδιαφέροντα διπλά ή πολλαπλά. Αυτό γίνεται για να εξοικειωθεί ο παρατηρητής με τον αστερισμό και να ελέγξει τις συντεταγμένες στο τηλεσκόπιό του. Στην συνέχεια περιλαμβάνονται τα λαμπρότερα και διασημότερα αντικείμενα του αστερισμού. Τέλος ακολουθούν τα αμυδρότερα έως πολύ δύσκολα αντικείμενα για μεσαίους μέχρι πολύ έμπειρους παρατηρητές. Στο τέλος του καταλόγου γίνεται αναφορά σε αρκετά αντικείμενα, όχι τόσο διάσημα, αλλά που για τον γράφοντα έχουν και αυτά, μεγάλο ενδιαφέρον.
Να τονιστεί ότι κανείς κατάλογος δεν είναι πλήρης και ότι γίνεται προσπάθεια ν’ ανανεώνονται συνεχώς.
Καλές παρατηρήσεις Δημήτρης Μπαλάσης
