Ο Ζυγός (Λατινικά: Libra, συντομογραφία: Lib) είναι αστερισμός που σημειώθηκε στην αρχαιότητα από τον Πτολεμαίο, είναι αστερισμός του Ζωδιακού Κύκλου, και είναι ένας από τους 88 επίσημους αστερισμούς που θέσπισε η Διεθνής Αστρονομική Ένωση. Είναι νότιος αστερισμός, ορατός στο σύνολό του από την Ελλάδα και όλη σχεδόν την Ευρώπη. Συνορεύει με τους αστερισμούς `Οφι (το τμήμα της κεφαλής), Παρθένο, `Υδρα, Λύκο, Σκορπιό, Καρκίνο και Οφιούχο.
Το όνομα του αστερισμού, που σημαίνει ζυγαριά, δεν συναντάται πριν από τον Ίππαρχο. Αρχικά, στην ελληνική Αστρονομία ο Ζυγός ήταν τμήμα του Σκορπιού, από τον οποίο άρχισε να διακρίνεται ως τμήμα του, γνωστό ως Χηλαί Σκορπίου, δηλαδή οι «Δαγκάνες του Σκορπιού», κι έτσι τον βρίσκουμε στον Ερατοσθένη και στον `Αρατο. Ο δεύτερος το χαρακτηρίζει ως αμυδρό ζώδιο («φαέων επιδυέες»), αλλά μεγάλο («μεγάλας χηλάς»). Ο Ίππαρχος χρησιμοποίησε αμφότερα τα Ζυγός και Χηλαί, το ίδιο και ο Πτολεμαίος, οπότε το δυτικό αυτό τμήμα του Σκορπιού άρχισε τη δική του «σταδιοδρομία» ως ανεξάρτητος αστερισμός. Ο Γεμίνος ο Ρόδιος πρώτος γράφει το αντίστοιχο λατινικό Jugum, που χρησιμοποιείται αδιακρίτως από τους Ρωμαίους ποιητές μαζί με το πρώτο ελληνικό Chelae και το Libra, για να επικρατήσει τελικά μέσα από τα επιστημονικά κείμενα το τελευταίο, πρωτοεμφανισθέν στο Ιουλιανό Ημερολόγιο. Ο ισχυρισμός ότι το «Ζυγός» οφείλεται στο ότι εκεί τότε βρισκόταν το σημείο της ισημερίας και επομένως συμβολίζει το ισο-ζύγισμα της ημέρας και της νύκτας σε ίσες διάρκειες, απαντάται ήδη στον Μανίλιο. Και όμως, σπανίως ο Ζυγός απεικονίζεται με ισοζυγισμένες τις δύο πλευρές του. Σώζονται μετάλλια που δείχνουν τον Ζυγό να κρατιέται από μία μορφή που ο Spence θεώρησε ότι είναι ο Οκταβιανός Αύγουστος ως απονομέας δικαιοσύνης. Κάποιες άλλες μεταγενέστερες ονομασίες που λέγεται (π.χ. Bayer) ότι είχαν οι αρχαίοι `Ελληνες για τον Ζυγό ήταν οι Σταθμός και Στατήρ, ενώ και το Libra είναι ελληνικής ρίζας, από την αρχαία Σικελική Λίτρα. Ο Αμπέλιος τον αποκαλεί Μοχός, από τον εφευρέτη του ζυγού, ενώ ακόμα και το Δίκη έχει σποραδικά αποδοθεί στους αστέρες του Ζυγού, από τη θεά-προσωποποίηση της δικαιοσύνης, της οποίας το σύμβολο ήταν η ζυγαριά. Συνδέθηκε έτσι και με τη γειτονική γυναικεία μορφή-αστερισμό, την Παρθένο, υπό το επίθετο Αστραία. Ο Μανίλιος εμπλέκει τη δικαιοσύνη στην αστρολογική πλευρά, όταν γράφει πως ο Ζυγός ασκεί επίδραση πάνω στους νομικούς. Οι ευσεβείς ειδωλολάτρες πάντως τον ονόμαζαν Άρμα Πλούτωνος, πάνω στο οποίο ο θεός μετέφερε την Περσεφόνη, τη γειτονική Παρθένο.
Ζυγός
Όλες οι παρατηρήσεις έχουν γίνει με τηλεσκόπιο 10” , εκτός αν γίνεται άλλη αναφορά σε τηλεσκόπιο μικρότερης ή μεγαλύτερης διαμέτρου.
Οι κατάλογοι είναι γραμμένοι με το εξής σκεπτικό: Στην αρχή περιλαμβάνουν, επιλεκτικά, κάποια άστρα, που χαρακτηρίζουν τον αστερισμό ή είναι ενδιαφέροντα διπλά ή πολλαπλά. Αυτό γίνεται για να εξοικειωθεί ο παρατηρητής με τον αστερισμό και να ελέγξει τις συντεταγμένες στο τηλεσκόπιό του. Στην συνέχεια περιλαμβάνονται τα λαμπρότερα και διασημότερα αντικείμενα του αστερισμού. Τέλος ακολουθούν τα αμυδρότερα έως πολύ δύσκολα αντικείμενα για μεσαίους μέχρι πολύ έμπειρους παρατηρητές. Στο τέλος του καταλόγου γίνεται αναφορά σε αρκετά αντικείμενα, όχι τόσο διάσημα, αλλά που για τον γράφοντα έχουν και αυτά, μεγάλο ενδιαφέρον.
Να τονιστεί ότι κανείς κατάλογος δεν είναι πλήρης και ότι γίνεται προσπάθεια ν’ ανανεώνονται συνεχώς.
Καλές παρατηρήσεις Δημήτρης Μπαλάσης
